-->

Naskah Sanghyang Sasana Maha Guru (SSMG) | Naskah Sunda Kuno

Naskah Sanghyang Sasana Maha Guru (SSMG) | Naskah Sunda Kuno - Selamat datang di blog Info Mimpi, Info kali ini adalah tentang Naskah Sanghyang Sasana Maha Guru (SSMG) | Naskah Sunda Kuno !! Semoga tulisan singkat dengan kategori 2018 !! Budaya !! Naskah Sunda Kuno !! Sejarah Sunda !! ini bermanfaat bagi anda yang membutuhkan. Dan untuk anda yang baru berkunjung kenal dengan blog sederhana ini, Jangan lupa ikut menyebarluaskan postingan bertema Naskah Sanghyang Sasana Maha Guru (SSMG) | Naskah Sunda Kuno ini ke social media anda, Semoga rezeki berlimpah ikut di permudahkan sang khalik yang maha kuasa, Selengkapnya lansung lihat infonya dibawah -->


Naskah Sanghyang Sasana Maha Guru (SSMG). Foto: academia.edu

[Historiana] - Berikut ini kami sampaikan naskah lengkap Naskah Sanghyang Sasana Maha Guru. Penerjemah dan trasliterasi oleh Aditia Gunawan (penjelasan ada di academia.edu). Sanghyang Sasana Maha Guru (selanjutnya disingkat SSMG) adalah sebuah teks  prosa Sunda Kuna yang berasal dari masa pra-Islam. Sejauh ini, teks SSMG terdapat dalam dua buah naskah lontar. Naskah pertama tersimpan di Perpustakaan Nasional RI di Jakarta dengan nomor koleksi L 621 peti 15 atau biasa disebut kropak 621, sedangkan naskah yang kedua ditemukan pada koleksi Ciburuy bernomor kropak 26.

1. Pancawedani
Ndeh Sanghya(ng) Sasana Maha Guru ngaran sanghyang pustaka. Sasana ma ngaranya urut nu ti heula. Maha ma nu leuwih ti leuwih, tina dunya. Guru ma [ma] ngara(n)na puhun nikang rat kabeh.
Nya ieu pustaka suci Sanghyang Sasana Maha Guru téh. Sasana hartina titinggal ti nu ti heula. Maha hartina nu leuwih ti nu leuwih, ti (saamparan) dunia. Guru hartina sumber pikeun sakumna manusa.
Hana upadyanta kadya(ng)ga ning manik kanarga, lawan manik sawestra. Yeka puhuning suka duka, hala hayu. Byaktanya nihan: Bwah paksa, huning t(e)men, daek mwa kapalang.
Aya jalan tindakan nu kudu dituturkeun ku anjeun, nu dipapandékeun jeung perhiasan mutiara, ogé mutiara nu moncorong. Nya éta wiwitan tina kaayaan suka jeung dukana, cilaka jeung salametna. Ieu écésna mah: hasil maksud, mikaweruh enya-enya, daék hanteu kapalang.
Kalinganya: bwah ma sanghya(ng) pratiwi, basana dipahayu, diturunkeu(n), ditaek(k)eun, dicamahan, dicampuran, hanteu susut hanteu pu(n)dung hanteu geurah hanteu bijah, keu[deu]deung deung langgeng ngawakan na kapratiwian. Iya keh! Eta na awak(eu)neun sang sewaka darma.
Maksudna: bwah (hasil) téh bumi nu suci, nalika disalametkeun, diturunkeun, ditaékkeun, dikotoran, dicampuran, hanteu tisusut hanteu pundung hanteu motah hanteu ingkah, sakeudeung jeung salawasna ngamalkeun kapratiwian (aturan kaduniawian). Enya kitu! Éta nu kudu diamalkeun ku nu ngabdi kana darma (hukum).
Paksa ma cai, alaeunana ma, basana biji [h] 1 ti huluna. Teka bwar herang tiis rasana. Geus ma hanteu kawurungan, teka ri sagara. Sa/4v/kitu na turutk(eu)neun sang sewaka darma.
Paksa (maksud) téh nyaéta cai, alaeunana mah nalika bijil ti huluna. Karasa ngamalir hérang tur tiis. Jeungna hanteu kahalangan nepi ka sagara. Sakitu nu kudu diturut ku nu ngabdi kana darma (hukum).
Hunirig ma ngaran angin, alaeunana ma, basana m(e)tu ti barat, teka hir tiis, leuleus datangna ka awak urang. Geus ma hanteu kawurunganan, basana bijii medeng di bwana. Sakitu na turutk(eu)neun, ku sang sewaka darma.
Huning (pangaweruh) mah nyaéta angin, alaeunana mah, basa bijil ti kulon, karasa ngahiliwir tiis, leuleus nebak awak urang. Jeungna hanteu kahalangan, nalika bijil di alam dunia. Sakitu nu kudu diturut ku nu ngabdi kana darma.
T(e)men ta ma ngaraning ka apuy deungeun ga(ng)gaman. Ti ina eta dipipakeunnaketm ku nu reya, ku geui(ng) na temen.
Temen (enya-enya) téh nyaéta seuneu jeung ganggaman. Nya ti dinya nu matak dimangpaatkeun ku jalma réa, ku nu pikiranna soson-soson.
Daek eka ma ngaranya, Sanghyang Aditya, basana m(e)tu ti bwana wetan, hanteu kawurunganan, ku mega ku hujan, (ku) kukus ku sanghub, teka ri(ng) kulwan, ku geui(ng) eka laksana. Kitu keh na turutk(eu)neun, ku sang sewaka darma. Mulah mwa iyatna-yatna di Sanghya(ng) Pasangkanan. Nihan sina(ng)guh pancawedani ngaranya. Panca /5v/ ma watek lima, we ma cai, dani ma sapu nere.
Daék (kahayang) mah nyaéta panon poé, nalika medal ti buana béh wétan, hanteu kahalangan, ku méga ku hujan, ku haseup jeung halimun, nepi ka (surup) di béh kulon, ku sabab kasadaran kana hiji lampah. Sakitu nu kudu diturut, ku nu ngabdi kana darma. Mangka jeung iyatna kana Sanghyang Pasangkanan (Ajaran Awal). Nya ieu nu disebut pañcawédani ngarana. Panca hartina watek lima, wé hartina cai, dani hartina sapu nyéré.



2.  Siksa Kandang, Siksa Kurung, Siksa Dapur
Ini siksa ka(n)dang ngaranya, siksa kurung, siksa dapur. 
Ieu nu disebut siksa kandang ngaranna, siksa kurung jeung siksa dapur
Kalinganya: na siksa kandang ma ngara(n)na, sakuliling sarira. Jeujeueung ma na halwaan, halwaan si panghawanan, na ni(ng) panglu(ng)guhan, ina eta na ingetkeuneun deirng urang. Maka iyatna-yatna! Sugan urang asup tepas, asup dalem, hanteu ngeunah lamun hanteu dayeuhanana. Ya siksa kandang ngara(n)na.
Maksudna, siksa kandang téh, aya disakuliling diri anjeun. Ningali rupa-rupa gogoda, gogoda dina perjalanan, atawa dina panglungguhan, nyaéta nu kudu diinget ku urang. Mangka perhatikeun sing iyatna! Sugan urang asup ka buruan, ka imah, moal ngeunah lamun urang lain nu dumuk di dinya. Éta nu disebut siksa kandang ngaranna.
Masa urang paparan, hanteu ngeunah palar cidera ku pangeusi huma sakalih, ku pangeusi kebwan sakalih. Mangka nguni hiris meubeut ceuli, lamun kacang meubeut tarang, ngala tu(n)da ngala ka(n)tenan, nurunkeun sadapan sakalih. J lanteu ngeunah ngising di pi(ng)gir jalan, sugan kaa(m)beu ku nu bangah, bisi kasumpah kapadakeun, ambu, /5r/ ayah, pangguruan. Mulah mwa make cangcut pangadua, sugan urang pajeueung deung gusti deung mantri, mulah mwa ngidal, pangadwakwakwakeun. Ya siksa k(an)dang ngaranya.
Mangsa urang indit-inditan, teu hadé boga niat deleka, ka batur nu boga ‘huma’, atawa batur nu boga kebon. Ku kituna, hiris meubeut ceuli lamun kacang meubeut tarang. Nyokot teuteundeunan atawa nu geus puguh nu bogana, nurunkeun sadapan batur. Teu hadé urang ngising di sisi jalan, bisi kaambeu ku nu balangah, engkéna bisi disumpahan jeung disalahkeun: ku indung, bapa, jeung paguron. Sawadina urang maké calana jangkep, bisi urang panggih jeung raja jeung mantri, urang kudu aya di kéncaeunana turta dongko. Éta nu disebut siksa kandang ngaranna.
Siksa kurung ma, sakarma deung sang pan(di)ta. A(ng)geus ma hanteu ngeunah ngareuseuh beunang diheueum, ngarumpak sanghya(ng) siksa. Lamun a(ng)geus nahwa diwuku-wuku dina leukeur-leukeur, dangda-dangdi sipat geuing, pangguratan, pangguritan, pangwaleran, pangwatesan. Satapak Hya(ng) Bra(h)ma Wisnu, basa ngawatesan bwana. Yata siksa kurung ngaranya.
Siksa kurung mah, saréngkak saparipolah jeung para pandita. Jeungna deui hanteu hadé ngaganggu naon nu geus disapukan babarengan, ngarempak sanghyang siksa. Lamun enggeus mikanyaho sagala buku dina gulungan-gulungan (kitab), hukuman tina arah nu geus ditangtukeun, guratna, susunanna, jawabanna, watesanana. (Hartina urang geus) nuturkeun tapak Dewa Brahma jeung Wisnu, nalika ngawatesanan alam dunia. Nyaéta nu disebut siksa kurung ngaranna.
Na siksa dapur ma ngara(n)na, ngadapetkeun puhun, ngahusir tangkal ku geui(ng) na bakti satia, di sang pandita. Ya siksa dapur ngara(n)na. Nihan sinangguh siksa kandang, ngaranya ling maha pandita.
Ari nu disebut siksa dapur mah, ngahontal sumberna, meunangkeun inti ku kasadaran kana bakti jeung satia ka sang pandita. Nya éta nu disebut siksa dapur. Nya ieu nu yang disebut siksa kandang, piwuruk ti Maha Pandita.

3. Dasapurwwa/Dasawredi
Nihan kayatna-yatna sang sewaka darma, pawuitan sanghya(ng) sastra, mala murtinya nguni, katekan mangke.
Ieu nu kudu diperhatikeun ku nu ngabdi kana darma, asal usul tulisan suci, wangun cedana ti baheula, nepi ka kiwari.
Ndah ta pawuitan sanghya(ng) sastra. Nihan lwirnya:- sasurup Sanghya(ng) Sriwar Aditya, gumenti Sanghya(ng) Ratsi. Trepti treptwa pagaw6 wewa laksana. Tatwa kala Batari Durgi.
Nya ieu asal usul tulisan suci téh. Ieu sasaruaanana: sasurupna panon poé, digantikeun ku peuting. Ngarasa sugema tur bagja sabab sagala pancén bisa kalaksanakeun. Hakékat waktu (anugerah ti) Batari Durgi.
A(ng)regu ta jantra Sri Batara Gana, sinaburatkeun- ri(ng) manusa madyapada, matemahan ta ya gebang lawan lwa(n)tar, tipuk diwasa pupus gebang lawan lwa(n)tar. Tinut pinada pada, Iwane lawan dawane, tinitisan Asta Gangga Wiratanu.
Hasil tina benduna Sri Batara Gana, nu nyalabarkeun manusa di madyapada. Ngajadikeun gebang jeung lontar, ngajadikeun témbong waktuna pupus, gebang katut lontar. Dituturkeun tur diturutan, rubakna katut panjangna, dititisan asta gangga wira tanu.
Apa ta sinangguh (Asta) Gangga Wiratanu? Asta ngaraning tangan, gangga ngaraning banu, wira ta ngaraning panurat lawan panuli, tanu ngaraning mangsi. Tinulis de sa(ng) pandita, pinaca de sang apunggung /6v/ tambah uni uningana, winaleran de sang kawi. Nguniweh cinaritakeim ta dasapurwa.
Naon saenyana asta gangga wira tanu téh? Asta hartina leungeun, gangga hartina cai, wira hartina kalam jeung koas, tanu hartina mangsi. Ditulis ku sang pandita, dibaca ku nu bodo (sangkan) nambahan pangaweruhna, diuger ku sang kawi (bujangga). Saperkara dicaritakeun dasapurwa (sapuluh awal).
ONG Swaraswati Tarajnana Cintamanik! Katuna ma ta na bayu, pamutyan Batara Guru, batara sang sida panta titira lemah, sang sida pandata tita ring langit, Kusika Garga Mestri Purusya Pata(n)jala, mwang bayu sabda hdap, nguniweh ikang sang manwan, apan sang hya(ng) itung ika.
ONG Swaraswati Tarajñana sang mutiara pikiran! Kakurangan ayana dina tanaga. Tempat mutiara (ayana di) Batara Guru, batara ti golongan nu sampurna utusan lemah, sang pandita nu sampurna utusan langit: Kusika, Garga, Méstri, Purusya, Patanjala; ogé bayu (napas), sabda (ucap), jeung hedap (pikiran); kitu deui Sang Manon (Nu Maha Ningali), sabab Anjeunna nu nyieun balitungan.

Nihan sinangguh dasapurwwa ngaranya. Dasa ta ma nu sapuluh, pu(r)wwa ma na puhun. Kayatnakeun sang sewaka darma, ling sang pandata

Reup deum ka nu wahakeun, sam(e)jel nikang caril.i hum(e)neng na rasa Sanghya(ng) Tunggal. Na naha mi dimantraan eta? Ah kena karah aing nahwa dek m(i)jilketm aksara.

Sastra munggu dina omas, sastra mu(ng)gu ring salaku/ I sa(s)tra mu(ng)gu ring ta(m)baga/ sa(s)tra mu(ng)/h/gu ring cu(n)diga. sa(s)tra mu(ng)gu ring beusi, (sastra munggu ring batu), sastra mu(ng)gu ring padung, sastra mu(ng)gu ring pejwa, sastra mu(ng)gu ring taal, sastra mu(ng)gu rinf gebang.

Sastra mu(ng)gu ring omas, dingaranan premita mirah kancana. Hade rua had£ geus(an)na, kena sui dit(eun)deunan dina. Sugan mwa reya na nahwa, na mana diturunkeun deui, sa(s)tra mu(ng)gu ring salaka, dingaranan ta ya kanaka. Diturunkeun deui, sa(s)tra mu(ng)gu dina ta(m)baga, dingaranan ta ya paripih.

Diturunkeun deui, sa(s)tra mu(ng)gu ring cu(n)diga, dingaranan ta ya preka. Diturunkeim deui, sa(s)tra mu(ng)gu ring beusi, dingaranan ta ya gwatraka. Diturunkeun deui, sa(s)tra mu(ng)gu ring batu, dingaranan ta ya traspati.

Diturunkeim deui, sa(s)tra mu(ng)gu ring padung, dingaranan ta ya saleu. Diturunkeun deui, sa(s)tra mu(ng)gu ring pejwa, dingaranan ta ya leupihan, sui dit(eun)deun dinya bisina biki wahya.
Diturunkeun deui, sa(s)tra mu(ng)gu ring taal, dingaranan ta ya carik,- aya eta meunang utama, kenana lain pikabuyutaneun. 
Diturunkeim deui, Sa(s)tra mu(ng)gu ring gebang, dingaranan ta ya ceumeung. Ini ma iria pikabuyutaneun. 
Diturunkan lagi, tulisan di atas daun lontar, dinamakan carik ‘goresan’, jika ada itu akan mendapat keutamaan, karena bukan untuk (disimpan) di kabuyutan. 

Diturunkan lagi, tulisan di atas gebang, dinamakan ceumeung ‘hitam’, inilah yang disimpan untuk kabuyutan. 
Ngaran sang hya(ng) ripta, ya sunya, ya lepihan, ya mastra, ya lepwa karana, iya pus taka katunggalannana. Nihan si(nang)guh dasawredi ngaranya.

4. Trimala dan Trimala Wisesa
Carek na Sanghyang Tu(ng)gal: "Na naha piangeneunana, sang hya(ng) pustaka ini? Kena karah aing dek ngab(e)jalkeun carita, metuna sanghya(ng) siksa guru, ti sanghya(ng) siksa." [Ndeh nihan sang hya trikaya madala parisuda ngaranya Trika]
Carékna Sang Hyang Tunggal: “Naon atuh lenyepaneunana, tina ieu buku suci téh? Ah, sababna alatan kami dék ngagelarkeun carita, gelarna sanghyang siksa guru (ajaran suci guru), tina ‘sanghyang siksa’ (ajaran suci).
Ini ma na timpalkeuneun, mulah dek mitemen iria sang sewaka darma. Na puhun awah-awuh, tangkal ning / 14v/ papa (ka)lesa, wwit ning kaliyuga, hetu ning papa ning (na)raka. Ngara(n)na, trimala, guna. Nihan Iwimya: ika sinangguh trimala ngaranya, kadyangganing gangsa lawan malam, tambaga lawan timah. Apa ta kangken tambaga lawan timah?
Ieu pikeun babandingankeuneun. Ulah dék ngukuhan nu kitu wahai nu ngarabdi kana darma! Tanwandé jadi sumber tina bancang pakéwuh, sumber tina/14v/ kasangsaraan tur kahinaan, awal tina jaman burakrakan, cukang lantaran kasangsaraan di naraka. Éta disebutna téh, trimala (tilu kaayaan kotor), (dina) laku lampah. Nya ieu wujudna téh. Ieu nu disebut trimala, lir ibarat gangsa jeung lilin, tambaga jeung timah. Naon nu diibaratkeun tambaga jeung timah téh?
Ning kang tridusta: (sabda tan yukti), ulah tan yukti, ambek tan yukti. Ginawayaken sabda mahala, ulah mahala, ambek mahala.
Ieu tilu kajahatan téh: ucapan nu teu merenah, paripolah nu henteu merenah, maksud nu teu merenah; ngalakukeun ucapan nu jahat, laku lampah jahat, maksud yang jahat.
Ini byaktana, ulah mahala: notok mokol, newek meureup, ngadeudeul, no(n)jok naketro(k), nampar na(m)pelang, sakwa(e)h ning lekas tangan, ya ulah mahala, ngaranya.  
Sabda mahala ngara(n)na: torong gasong tanpa karana, campek sabda, numpah madahkeun, ngadudu, neluh, ngupat guru, sakwa(e)h ning sabda tan yukti, ya sabda mahala ngaranya.
Ieu tegesna paripolah jahat: notok, nakol, newek, meureup, neunggeul, nonjok, nenggarkeun, nampiling, jeung sakur laku lampah tina hampangna leungeun, nya éta nu disebut laku lampah jahat téh.

Nu disebut ucapan jahat: nuduh jeung nyarékan tanpa sabab, ngalélécé dina omongan, nyumpahan sarta moyok, nyela, neluh, ngupat guru, katut sakur omongan nu teu pantes, nya éta nu disebut sabda mahala (ucapan jahat) téh. 
Ambek mahala ma ngaranya, kira-kira, budi-budi, ngajerum, ngagunaan, mijaheut[a] /14r/ [t]an, nganeluh, ngaracun, hiri paywagya. Ageus ma nu mupu maling papa(n)jingan[a] medar ungahadang. Sing sawatek tan ywagya, dipitwah dipih(e)dap, ya eta ambe(k) mahala. Yata sinangguh trimala ngaranya. Nihan sinangguh trimala wisesa ngaranya. Hana ya ill sang prabu, rama, resi, mwang tarahan. Ini byaktana, aya t.i kajeueung nu duka, dijual dihulvmkeim, dirampas dipihehan. Yata sinangguh panca kapataka ngaranya, sinangguh trima(la) wistisa ngaranya, ling sang pandita.
Nu disebut maksud jahat: ngira-ngira, nipu, mitnah, nyihir, nganyenyeri ati, /14r/ neluh, ngaracun, hiri dengki jeung goréng sangka. Kitu deui nu ngala pepelakan batur, maling, asup tanpa idin, napsu pikeun ngarogahala. Sakur nu henteu pantes, dilakonan sarta diniatan, nya éta nu disebut maksud jahat téh. Nya éta nu disebut trimala téh (tilu kaayaan kotor). Nya ieu nu disebut ‘trimala wisésa’ (tilu ceda dina kakawasaaan). Ayana di sang prabu, rama, resi jeung tarahan. Ieu écésna mah: aya nu katingali keur susah, kalah dijual dijieun budak beulian, atawa dirampas jeung dipaéhan. Nya éta nu disebut ‘pancakapataka’ (lima kasangsaraan), disebut ogé ‘trimala wisesa’ (tilu kaayaan kotor dina kakawasaan), omongan Sang Pandita

5. Dasakalesa
Nihan muwah kayatna-yatnakna sang sewaka darma. Ana ta dasakalesa ngaranya. Apa byaktanya? Nihan silwakanya/ ndih nihan yuktinya:
"Wigatah kelesa seman, wigatah ivala duketi , kunvanti ku sala mahat, kawening ata kita sumidaken ta dasa kafl3v/lesa. /siloka 1/
Yan datang ri kita, nya dwasa, mwaha, lwaba, meta, macarya, ambimana, murka, kuhaka, sa(m)bimana, prelapa, pesuna.

Ka: dwasa ngaranya, puji-puji suka, puji wihikan, puji- puji parya, yata sinangguh dwasa, nga. Mwaha ngaranya, tan sih ri pada nya janma.

Loba ngaranya, beuki natu, beuki nginum, bwagwah h£6s, hanteu dek mitineungkeun pirampeseun, yata sinangguh lwaba ngaranya. Reya nu dipitineung, dipituah, dipikarma, iya lwaba ngaranya.

Meta ngaranya, teka iwuh ku kabeu(ng)haranana, iwuh kawijaksanaannana, iwuh ku kagunaanna, iwuh ku kanahwana, yata sinangguh meta ngaranya.

Macarya timburuan manwa(n) rahayu, neueung nu rampes timburu, neueung nu suka timburu, yata macarya ngaranya.

Ambimana ngaranya, hamwa dek ni(k)/13r/sa mitutur, ya ambimana ngaranya.

Murka ngaranya, hanteu dek nututurkeun i(n)dung bapa, pangguruan, yata sinangguh murka ngaranya.

Kuhaka ngaranya, aneguh pagamel nu reya.

Sambimana prelapa ma ngamangke-mangke dina bwaga ning ngabwaga, dina beu(ng)har ning kabeu(ng)har[n]an, yata sambina prelapa ngaranya.

Pesuna ngaranya, bwagwah timburuan, bwagwah mijeruman, angadu-ngadu. Yata sinangguh dasakalesa ngaranya.

6. Dasamala
Nihan ta muwah sinangguh dasa mala ngaranya, nihan silwakanya: "wigatah mala duken, kunvanti kusalah mahat, gaxvayaken sutem citem, budi hiyeum maguh narakem, Kananga taka ri kita sami batang mara karma. /Sikoka 2/
Ieu ogé nu disebut dasamala (sapuluh ceda). Nya ieu silokana: “Indit tina kasangsaraan, nepika jadi jalma nu suci, Milampah niat nu hadé. Budi goréng tempatna di naraka, Anjeun lir ibarat kembang kananga, (jeung) catang sami nu katalangsara. /siloka 2/
Yan datang ri kita, mara[g]karma, ngaranya: sukta, baya, tindri, kaled[r]a, (laria), ragastri, paladarah, bak/12v/sya bwajnana, kutila, wiweka.
Sabab geus datang ka aranjeun, paripolah jahat, nu disebut: sukta, baya, tandri, kaléda, lanya, ragastri, paladarah, bak/12v/sya bwajñana, kutila, miwédéka.
Ka: sukta ngaranya, beuki hees, kalipikeun mitanakeun pirampeseun, deungeun na piutamaeunnana swarangan, kalipian miguna na ngeunah tineung, deung micarek na rampes di nu reya, yata sinangguh sukta ngaranya.
Maksudna, nu disebut sukta (poho) téh, beuki héés, mopohokeun pikeun nanyakeun perkara nu mawa kahadéan, ogé dina perkara nu panghadéna pikeun dirina. Poho pikeun milampah hiji perkara kalawan pikiran nu alus, jeung ngomongkeun kahadéan ka jalma réa. Éta nu disebut sukta ngarana.
Baya ngaranya, bwarang mitanakeun maneh, bwaranj; nana ja ngarasa maneh kwalwat, bwarang micarek na rampes, yata baya ngaranya.
Baya (sieun) hartina, sieun tatanya ngeunaan kaayaan dirina sorangan, sieun tatanya sabab ngarasa dirina kolot, sieun nyarita perkara kahadéan, nya éta nu siebut baya ngarana.
Tandri ngaranya, mumulan nana ja ngarasa maneh ireg, mumul mi guna na ngeunah hdap deungeun micarek n.i rampes ka nu reya, ya tandri ngaranya.
Tandri (mumul) hartina, teu daék tatanya da ngarasa dirina bodo, mumul barang gawé kalawan niat nu hadé, kitu deui mumul nyarita perkara kahadéan ka nu lian, nya éta nu disebut tandri ngarana.
Kaleda ngaranya, takut miguna na ngeunah tineung k.i nu reya, takut mitanakeun maneh, ya kaleda ngaranya.
Kaléda (asa-asa) hartina, sieun milampah hiji perkara kalawan pikiran nu hadé ka nu lian, sieun nanya perkara dirina sorangan, nya éta nu disebut kaléda ngarana.

Lana ngaranya, supen nana ja ngarasa maneh ireg, supen bakti ja ngarasa maneh kwalwat, supen bakti ja ngarasa maneh beu(ng)har,/12r/ (ya)ta lana ngaranya.
Lanya (sulit) hartina, hésé tatanya sabab ngarasa dirina bodo, hésé ngabakti tina rumasa dirina kolot, hésé ngabakti sabab rumasa dirina beunghar ku pakaya. Nya éta nu disebut lanya.

Ragastri ngaranya, bwagwah dek suka swanita deuitji hayang dek beu(ng)har, ragastri ngaranya.
 Ragastri (nafsu) hartina, kagégéloan ku wanoja, ogé upama hayang jadi jelma beunghar. Nya éta nu disebut ragastri ngarana.
Paladarah ngaranya, hayang di rara hulanjar, aslil larangan sakalih, ya paladarah ngaranya.
Paladarah (nafsu ka awéwé) hartina, mikahayang awéwé nu geus dicangcang, pamajikan larangan batur, nya éta nu disebut paladarah ngarana.
Baksya bwa(j)nana ngaranya, tan hana magaway hayu, ya bwa(j)nana, nga, bwagwah natu, bwagwah nginum, deun>; hje(?) kena kabeukina dituwukan na sadrasa, yata baksy^ bwa(j)nana ngaranya.
Baksya bwajñana (nafsu kana kadaharan) hartina, teu daék milampah kahadéan, baksya bwajñana ngaranna. Beuki dahar, beuki nginum, tina sabab kabeukina wungkul kana dahareun nu sarwa ngeunah. Nya éta nu disebut baksya bwajñana téh.
Kutila wiweka ngaranya, dimangke-mangke dek migunu na ngeunah hdap deungeun micarek na rampes ka nu reya, Yata sinangguh dasamala ngaranya, ling sang pandita.
Kutila wiwéka (kaputusan licik) kasebutna, diengké-engké upama rék milampah perkara nu hadé, ogé dina nyarita nu bener ka jalma lian. Nya éta nu disebut dasamala téh, ucap sang pandita.


7. Dasanaraka
Nihan ta muwah sinangguh dasana(ra)ka, nga. Ini byaktana: ceuli, mata, irung, letah, sungut, kulit, leungeun, payu, purusa, suku.
eu ogé nu disebut dasanaraka (sapuluh naraka). Ieu écésna: ceuli mata, irung, létah, sungut, kulit, leungeun, dubur, bobogaan, (jeung) suku.
Ka: ceuli ngara(n)na, mulah salah denge, tereh wangwang kapireungeu. Byaktanya: ha/llv/war, cwange, twarek, cadang. Sakitu pipapaeunnana, dina talinga.
Maksudna: nu ngaranna ceuli, ulah salah déngé, gancang hariwang tina naon nu kadéngé. Balukarna: hawar, congé, torék, cadang. Sakitu nu matak sangsara tina ceuli téh.
Mata ngara(n)na, mulah sajeueung jeueungna, lamtm ka hula(n)jar sakalih, astri larangan sakalih, lamun lai(n) bwaga urang. Byaktana ma: pecak, bwalwar, putikeun, ceang, buta Iwarongeun, mata kwatwakeun, bilas susuheun. Sakitu pipapaeunnana, di mata.
Panon ulah saténjo-ténjona, upama ka hulanjar batur, istri larangan batur, lamun lain milik urang. Balukarna mah: pécak, bolor, putikeun, céang, buta lorongeun, mata kotokeun, bilas susuheun. Sakitu nu ngajadikeun sangsara dina mata.
Irung ma ngara(n)na, geura bwagwah saa(m)beu- a(m)beuna, lamun ngambeu [ki] ku biuk hapeuk ku biuk ku hanir, ku hangit, teka dipake bumaresin, ngahubus. Byaktana ma, mekmek. Sakitu pipapaeunnana dina irung.
Nu disebut irung, resep dipaké saambeu-ambeuna, upamana ngambeu bau hapeuk bau hanyir, hangit, éta laju kalah bersin atawa ngahubus. Balukarna mah: mékmék. Éta nu matak sangsara dina ceuli téh.
Létah mah ngarasa, resep sarasa-rasana, ku rasa bira atawa tiis, ku asin, haseum, ku lada, ku pangsét, éta laju dipaké asal ngasaan. Éta nu matak sangsara dina létah téh.
Letah ma ngarasa, geura bwagwah sarasa-rasana, lamun ku bira ku tiis, ku bacin, ku haseum ku lada, ku pangset, teka dipake usuh-asahan. Byaktana ma: pireu, petal cadel. Sakitu Air/ pipa(pa)eunana, di letah ngara(n)na.
Sungut ma ngara(n)na, bwagwah dipake kumapang- kapang, hengan dipake sacarek-carekna, mangka nguni dipake numpah madahkeun, ngajak ngapus ka sakalih. Byaktana ma: swa(m)beng, bengwa, deda. Sakitu pipapaeunana, di sungut.
Nu disebut sungut, sok dipaké ngomong kaleuleuwihi, ngan dipaké sacarék-carékna, ogé dipaké nyumpahan tur nuduh, atawa ngajak nipu ka batur. Balukarna mah: suing, béngo, deda. Éta nu ngajadikeun sangsara, di sungut.
Kulit ma ngara(n)na, bwagwah saprasa-prasana, lamun ku panas ku tiis, ku merang ku ateul, dipake gulanggasehan. Byaktana ma: tibar, bisul, bwalwangeun, radang, kuris beang, saukar balas galigata. Sakitu pipapaetmana, di kulit.
Nu ngaranna kulit, sok dipaké asal ngarasa, upama keuna ku panas jeung tiis, ku mérang ku ateul, dipaké gulinggasahan. Balukarna mah: tibar, bisul, bolongeun, radang, kuris, béang, kaasup balas galigata. Sakitu nu nyababkeun kasangsaraan dina kulit téh.
Leungeun ma ngara(n)na, bwagwah dipake sacokot-cokotna, manguni bwaga sakalih, ka tataneman sakalih, sanarah dipake meureup newek, nwatwak mwakwal, nampar, ngajambak, niwit nga/10v/getil. Byaktana ma: keked re(m)peng, bu(n)hmg, kengkeng. Sakitu pipapaeunana, dina leimgeim.
Nu disebut leungeun, sok dipaké sacokot-cokotna, ogé nyokot banda batur, atawa ka pepelakan batur, sumawonna dipaké meureup, newek, notok, nakol, nampiling, ngajenggut, nyiwit, nyintreuk. Balukarna mah: kékéd, rémpéng, buntung, kengkeng. Sakitu nu nyababkeun kasangsaraan dina leungeun.
Tumbung ngara(n)na, bwagwah sahetut-hetutna, ngising sageusan-geusanna, di pigir imah sakalih, sanarah dipake muak. Byaktana: kabeuratan, tuju pancar, kalingsir, uireun. Sakitu pipapaeunana, di tumbung.
Nu disebut dubur, dipaké hitut sakarepna, ngising sangeunahna, di pipir imah batur, ogé dipaké muak. Balukarna: kabeuratan, tuju pancar, kalingsir, uireun. Sakitu picilakaeunana dina dubur.
Purusa ma ngara(n)na, bwagwah sakiih-kii(h)na, sanarah tu dipake ngambah lanang wadwan, papa(n)jingan, kapiadi kapilanceuk, kapisuan, kapwanakan. Byaktana ma: burnt petwat, lahjwa, halang wisaya, peluh. Sakitu pipapaeunana, di (pu)rusa ngara(n)na.
Nu disebut purusa (kelamin), sok dipaké sakiih-kiihna, sumawonna dipaké ngambah jajaka jeung wanoja, salingkuh, ka kapiadi, kapilanceuk, kapisuan, kapialo. Balukarna mah: burut, pétot, lanjo, halang wisaya, peluh. Sakitu picilakaeunana dina purusa.
Suku ta ma ngara(n)na, bwagwah dipake sati(n)cak- ti(n)cakna, saleumpang-leumpangna, mangka nguni lamun ngaler ngidul ngulwan ngetan, lamun titarum tipagut, tuluy /IOr/ dipake nejeh. Byaktana ma: lisuh, pateuh, anjingeun caniranan, sakitu pipapaeunana, di suku ngaranya.
Nu disebut suku, sok dipaké satincak-tincakna, leumpang sakarepna, sumawonna upama leumpang ngalér ngidul ngulon ngétan, upamana titajong, laju dipaké néjéh. Balukarna mah: lisuh, pateuh, anjingeun, caniran. Sakitu picilakaeunana dina suku.
Nihan si(n)angguh dasanaraka ngaranya, kayatnakeu(n) na sang sewaka darma, hayua pinintuhu ika.
Ieu saenyana nu disebut dasanaraka téh, nu kudu diperhatikeun ku nu ngabdi kana darma, ulah diturutan perkara anu kitu téh!


8. Pancaiyatna
Nihan sinangguh pancaiyatna ngaranya. Ndih ya nihan silwakanya: "Akwa badwa guru suci, amara lagawame, hana pramadaswate, na imah pariri kita."/siloka 3/
Nya ieu nu disebut pancaiyatna (lima perkara nu kudu diperhatikeun) téh. Nya ieu silokana: “Akwa badwa guru suci, amara lagawame, hana pramadaswaté, na imah pari ri kita.” /siloka 3/
Ka: akwa badwa ngaranya, tan dadi ikang sang sewaka darma. Mitwannakeun kwa ba(n)danya ning hareupeun sang matuha, mangka nguni di nu reya. (Am)ara lagaweg ngaranya, teka sumari sumarembah, hanteu ngeunah basa natu basa nginum, di hareupeun sang pandita. Ahana premadaswate ngaran(ya), aya ta nu dipikeun ku sakalih, kesit tungi diturutan, pituaheunnana, hanteu dek meunang /9v/ [minang] mitineungkeun maneh, deung hanteu dek n(i)yai na pirampeseunnana. Nihan sinangguh panca-iyatna ngaranya.
Maksudna, akwa badwa téh, tacan sampurna jadi nu bakti kana hukum. Némbongkeun banda pakaya dirina hareupeun nu kolot, ogé hareupeun jalma réa. Amara lagaweg kasebutna, nyaéta arangah-éréngéh nalika ngahaturkeun sembah. Teu hadé ogé urang barang dahar barang inum, di hareupeun sang Pandita. Ahana Premadaswaté téh, aya nu dipikabutuh ku batur, urangna kalah gancang api lain. Paripolahna téh, teu maliré kaayaan dirina sorangan, jeung teu daék néangan perkara nu mawa kahadéan pikeun dirina. Nya ieu nu disebut pancaiyatna téh.


9. Caturupaya
Nihan sinangguh caturupaya ngaranya. Artanya nihan:m "Alekiem sitem getem, jrebanem kadaranem, sudempalaharasiem, nakabatehguru mwateh.” /siloka 4/
Nya ieu nu disebut catur upaya (opat usaha) téh. Ieu hartina: “Alékiem sitem getem, jrebanem kadaranem, sudem palaharasiem, nakabatéh guru mwatéh.” /siloka 4/
Ka: alekiem ngaranya, hanteu ngeunah urang nwaker taneuh, nuhs-nulis padung, panglimgguhan sare di hareupeun sang guru. Sitem ngaranya, hanteu ngeunah sumeuri sumarembah di hareupeun sang guru sanarah friar- pikaulinan[na]eun di sang pandita, di nu reya. Getem ngaranya, hanteu ngidung ngawih, humaleuang, mangka nguni mikwanwakeun maneh bisa, prena wijaksana, di nu reya. Jrabanem ngaranya, hanteu ngeunah mikwanwakeun maneh hanaang pono, ageus ma weureu seubeuh, di hareupeun sang pandita, mang/9r/ka nguni di nu reya.
Maksudna: nu disebut alékiem téh, henteu hadé nyokér-nyoér taneuh, nulisan padung, jeung pangsaréan hareupeun guru. Sitem kasebutna, henteu hadé sura-seuri sabot ngahaturkeun sembah hareupeun Sang Guru sumawonna ngaheureuykeun ka Sang Pandita, (atawa) di hareupeun jalma réa. Getem ngaranna, henteu ngidung, ngawih, ngahaleuang, sumawonna akon-akon manéh bisa, adil wijaksana hareupeun jalma réa. Jrebanem ngaranna, henteu hadé bébéja yén dirina hanaang tur lapar, padahal mah geus weureu seubeuh hareupeun sang Pandita, komo deui hareupeun jalma réa.
Kadaranem ngaranya, hanteu ngeunah urang ngwagnn humanderu, mangka nguni kumuliat, di hareupeun nu r£y.i Sudem ngaranya, hanteu ngeunah hura-hm.i bwabwahwangan, na geui(ng) lemek. Palaharasiem ngarany.i hanteu ngeunah bwagwah mupulihkeun bwabwagaan sakalih Nakabateh ngaranya, hanteu ngeunah rumagwadeh, n.i geui(ng) lemek, di hareupeim Sang Pandita. Nihan sinangguh catur-upaya ngaranya, kayatna-yatna sang sewaka darm.i, haywa pinintuhu !
Kadaranem ngaranna, henteu hadé urang jejeritan ogoan, atawa nguliat di hareupeun jalma réa. Sudem ngaranna, henteu hadé hirup hura-hura, pura-pura, dina pikiran jeung ucapan. Palaharasiem ngaranna, henteu hadé resep ngaku-ngaku kana barang batur. Nakabatéh ngaranna, henteu hadé rumagodéh dina rasa jeung caritaan hareupeun sang Pandita. Ieu satemenna nu disebt catur upaya téh. Perhatikeun sang séwaka darma, ulah diturut (hal nu kitu téh)!

10.Pancabyakta
Nihan sinangguh pancabyakta ngaranya, silwakanya nihan: "selajanem suraivile, panatarga sudyacaiva, prayagamanem, cegamasiva ceivamibah, krermawidu, cewayude, (da)na kaletn ma supregrahasta" /siloka 5/
Ieu nu disebut pañcabyakta (lima kanyataan) téh. Ieu silokana: sélajanem surawilé panatarga sudyacawa, prayagamanem cégamaswa céwamibah krermawidu, céwayudé danakalem ma supregrahasta.
/siloka 5/
Ka: selajanem ngaranya, napira ngahanteu-hanteu, lamun lemek matingtim/8v/ di hareupeun nu kwalwat.Surawile ngaranya, napirakeun manguni lemek mati(ng)tim hanteu make pangabakti, ka sang pandita, deung hanteu ngeunah wedak-wedakan, kaambeu ku nu reya.
Maksudna, nu disebut selajanem téh, nyapirakeun jeung ngahenteu-henteu, upama keur nyarita atawa babadamian hareupeun nu kolot. Nu disebut surawile, nyapirakeun dina nyarita, teu dibarengan ku tatakrama, ka sang pandita. Ogé teu hadé maké wedak (dangdan kaleuleuwihi), laju kaambeu ku jalma lian.
Aswagatah kunang panatarga ngaranya, hanteu ngeunah nusutk(eu)n hu(n)tu, di masa gereng di hareupeun nu reya.
Aswagatah kunang panatarga disebutna, teu hadé ngosokkan huntu, jeung nyanggéréng di hareupeun jalma réa. 
Sudyacawa ma ngaranya, hanteu ngeunah urang niru- niru kaulinan hempul murus.Praya sang magamata ma, hanteu ngeunah urang padeuleu-deuleu deung sang hya(ng) kalih, mangka nguni padu na muka, padeuleu-deuleu beungeut, ka nu karolwat, mangka nguni mupulihkeun maneh nyatu nginum di hareupeun nu reya.
Nu disebut sudyacawa, henteu hadé urang niru-niru kaulinan Sang Empul Murus. Nu disebut Praya Sang Magama, henteu hadé urang paadu teuteup jeung jalma lian, utamana nalika paamprok, silih teuteup pameunteu, ka nu leuwih kolot, sumawonna wawanianan nyaritakrun yén dirina enggeus dahar jeung nginum hareupeun jalma réa.
Cewamaswateh ngaranya, teka salah dipihdip dipiange(n)-angen, ka pada janma.Cewamibuh ngaranya, gwace rua, gwace tuah, hamwa nurut pamagaha/8r/n.Karmawidu ngaranya, kesit tungi haseum barungut, rungsang-ru(ng)sing na pibudieun janma. Cewayude ngaranya, gwace rua, gwace tuahna, gwace pupu [ci/cu] na, sinangguh kanistra ning janma. Cewayude ngaranya, surang pragwajak, bwagwah nwacwao sabda pariambul ka sakalih. Danakalem ta ma ngara(n)na, hanteu de(k) haat karuna, heman pada janma, na angen-angen gede kaceuceub.
Nu disebut cewamaswateh téh, salah dina pikiran jeung kahayang, ka papada manusa. Nu disebut céwamibuh, goréng rupana, goréng kalakuanana, teu daék gugon kana piwuruk. Karmawidu disebutna, jamedud buad-baeud, teu daék nanya ka batur, haseum budi, murang-maring dina parangina. Céwayudé disebutna, goréng rupa, goréng kalakuanana, goréng ogé hasil (pagawéanana), nya ieu kanista dina manusa téh. Nu disébut Céwayude, beuki heureuy, beuki ngaheureuykeun, pada-pada ngomong ka jalma lian. Danakalem disebutna, teu daék miduli, mikaasih, tur mikahéman ka pada jalma, dina haténa ukur pinuh ku kaceuceub. 
Suprigrehasta ngaranya, gede nu dipikahayang, dipilemek ange(n)-angen, dibaan lemek dimangke ma(ng)ke, geus ma hanteu kaswarang. Nihan sinangga pancabyakta ngaranya, hayu(a) pinintuhu ika.
Suprigrehasta disebutna, gedé kahayang, gedé omong dina kahayang, dina nyarita sok kadalon-dalon, padahal saenyana teu kahontal. Nya ieu nu disebut pañcabyakta (lima kanyataan) téh, ulah diturutan hal nu kawas kitu téh 

11.Caturpangabakti
Nihan sinangguh caturpangabakti ngaranya, silwakanya nihan: "Gurutayem, prewaksiamen, mahayanem, hyang tistra, tidur ba/21v/ge hinasah besah, griya papremamyaset." /sloka 6/

Ka: gurutayem ngaranya, hanteu ngeunah geura-geura lemek mati(ng)tim di hareupeun sang pandita. Prewaksya ma ngaranya, hanteu ngeunah micarek karampesan di hareupeun sang pandita, sanarah di nu reya, manguni i(n)dung bapa pangguruan. Mahayanem ngaranya, teka lipi mitineungkeun maneh.

Hya(ng) tristranata ngaranya, hanteu ngeunah urang tatap langguk ka nu karolwat. Tidur bage hinasah besah ngaranya, teka lipi-lupu di nu hareup hanteu kapitineung na pirampeseun. Gri(y)a paprerna miyaset ngaranya, ngamangke- mangke dek beu(ng)har waya-waya, dibwaga hulun kuring kawal awangnawangna, geus ma hanteu kaswarang, ya (griya) paprerna miyaset ngaranya. Nihan sinangguh catui pangabakti ngaranya, ling sang pandita (4).

12. Pancapreyana
Nihan /21r/ sinangguh paiicapreyana ngaranya. Silwakanya nihan: hinaioakya ma si(ng)haru panca grehaste, guru sanggasanem pret(an)em grehaste nanianemte /sloka 7/

Ka: hinawakya ngaranya, hanteu ngeunah urang micarek na rampes, ngawuruk di hareupeun nu kwalwat. Singharupa(n)ca grehaste ngaranya, hanteu ngeunah urang kajeueung pu(n)dung teu suka, ku nu kwalwat. Guru sanggasanem [pretanem] ngaranya, hanteu ngeunah urang geurah bijah suka grejita, lamun kasampak di jalan basa urang ngalasan ngala kayu ngala daun, dina urang ngadukak teka kasampak ku sang pandita. Mangka nguni paheula heula leumpang, teka reujeung mangka dinapak mava sang matuha, teu ngeunah urang.

Pretanem ngaranya, hanteu ngeunah ngambeuan tadaheun sang guru, mangka nguni make papakarangan sang pandita, ngala sawenan ngala tu(n)da. Greha/20v/ste namaning mate ngaranya, hanteu ngexmah urang nebut ngaran a(m)bu ayah, nguni pangguruan, mangka nguni na matuha, sanarah ngaran sang prebu rama resi disi tarahan. Nihan sinangguh panca iyatna ngaranya, (ling) sang pandita (5).

13.Tributa
Nihan sinangguh tributa ngaranya. Byaktanya nihan: hala tumimu halanya, wilut tumimu wilutnya, duka tumimu dukanya.

Ka: hala ngaranya, gwace pisampakeunnana, ja gwace nu dipiguna. (Wilut ngaranya), belwat pisampakeunnana, ya belwat nu dipiguna. Duka ngaraning risi. Risi pisampakeunnana, ja risi nu dipiguna. Nihan sinangguh tributa ngaranya, kayatnakeun sang sewaka darma, haywa pinintuhu ika!

14. Caturpasanta
Nihan sinangguh caturpasanta ngaranya. Byaktanya nihan: cakrajala kuna, cakrajala paksa, cakra sabirana, cakra tarangga hahu. /20r/

Cakrajala kama ma ngaranya matapwaeh, pamahalana ka sarira: lamur, pecak, bilas sakit mata, buta lwarongeun, mata kwatwakeun, hulag. Cakrajala paksa ma cai, mahalana ka sarira: gumigil panas tiris. Cakra sabirana ma ngara(n)na angin, mahalana ma ka sarira: beang galigata, pipisisan, sing sawatek kasakit di kulit. Cakratarangga bahu ma gunung ngara(n)na, mahalana ka sarira ma: rieut hulu, fieri beuteung, medu, kawayaan, sakwaeh sakit di jeba beuteung. Nihan sinangguh caturpasanta ngaranya, kayatnakeun sang sewaka darma, haywa ri rahasya.

15.Pancakapataka
Nihan sinangguh pancakapataka ngaranya. Byaktanya nihan: duka sangka ri(ng) buta, duka sangka ring dewata, duka sangka ring tribwana lwaka, duka kunang tribwa/19v/na.

Duka sangka ring buta ma ngaranya: paeh disantwa(k) oray, dipanah gelap, disanggut buhaya, kati(ng)gang pangpung, dirontwa(k) maung, paeh di prerang, dihadang, dipuuk, paeh ragrag sakwaeh ning bajra di perangan, ya duka sangka ring buta ngaranya.

Duka sa(ng)ka ring dewata ma ngaranya: tajam beuteung sakit nirisan, rieut hulu, saki(t) mata, jabangeun subilangeun, buyan medu panas tiris, ya duka sangka ring dewata ngaranya.

Duka sangka ring sarira ma: pecak bengwa swambeng, buta tuli, b6ang rumpung tugel, ya duka sangka ring sarira ngaranya.

Duka kunang tribwana ma, nu sawatek kapataka di bwana. Ini byaktana ma: nu keuna ku na kapapaan, di sang prebu rama resi, disi mwang tarahan. Ja di kala kaliyuga, ika wwa it papa kale(sa) /19r/ ja dina sang hya(ng) kala, asu si jamprwang si karawelang, ja di kawah papasangan, welah taji sula wesi, di lambur sipatuduhan, cukang cueut kalapa bajra, latak sibalagada ma, catang situmanggeuh(a)n, batu kacakup, rayang-rayang si preca kala si preca kali, si beda bancana, si reka guna, sang wesi guna, sang pataka guna, sang sipta guna, sang kumara.

Ka, ini byaktanya ma: samya guna ma, na pa(n)day geulang; sang sipta guna ma, pa(n)day omas; sang wesi guna ma, pa(n)day beusi; sang pataka guna ma, pamadek; sang mula guna ma, pahuma; sang sipta (guna) ma, pangudahagian; (sang reka) guna ma, na hempul; sang kumara (guna) ma, memen; sanghya(ng) kala ma, patik haji; si jampwang si karawilang ma, barat katiga; ta rayang-rayang ma, nu tan pangaran, beda bancana ma, pa/18v/dagangan; tegal malwa ma, na balebuh; salaksi lwanana ma, na panggerek; labuhan bulan ma, na prejala; wwang papa ma nu bwabwatwah; wwang kalesa ma na dasa; si manare ma, calagara; si mana reka ma, na pangurang; catang si tuma(ng)geu(ha)n ma, na parada; lambur sipatuduhan ma, na kasasa; cukang cueut ma, na pameueung; kala(pa) bajra ma na panadap; latak sibalagada ma, na panawah; welah taji ma, na pangalas; batu kacakup ma, na pangawihan; na kawah ma inyana pamenep; na seya ma na pangejwa;

suluhna ma na pacitu; seuneuna ma na tunggu dapur; pangecek ma na hareup catra; cai na ma nu purah ngala pima(n)dieun; ruhak na panapu; eusina ma pakwatwakan, pacelengan, na pangitikan, eunu merean ma pangangwan; nungguan situ, nu(ng)guan taman, sakwaeh /18r/ nungguan cwacwaoan, kapihulun hiyang, kapihalang, dipisuku dipitangan, mwa wasa di huripnya, dibeunangna. Ya duka kunang tribwana, ngaranya.

Yata duka kunang tribwana Iwaka ngaranya. Kahuruan dayeuh, burung tahun, eleh ku sasalad, larukangkang salah masa, sarba pala tan pawwah. sarba satwa anarak. Yata duka kunang tribwana Iwaka ngaranya ma. NGYA BUKU, U, SA, A. Nihan sinangguh pancakapataka ngaranya, ling sang pandita (5).

16.Pancatriyak
Nihan kengetaken muwah, sang sewaka darma. Hana panca triyak ngaranya. Ini byaktana: paksa, paksi, sarpa, mina, pepelika(n). Paksu ma ngaranya, sawatek satwa di (da)yeuh. Paksi ma ngaranya, sawatek satwa di sisi. Sarpa ma ngaranya, sawatek nu napak hareguna. Mina ngaranya, sawate /17v/ k satwa di cai.

Pepelikan ngaranya, sawatek nu mawa cangkang, nu kumarayap hanteu nahwaan. Lawasnya, sakeng raka, sewu satus tahun. Nihan sinangguh pancatriyak ngaranya.

17.Caturmula
Nihan muwah kengettakeunna! Hana ya catur mula ngaranya. Ini (bya)ktana: mantaja, di urija, (payu), bagaja. Mantaja ngaranya, nu sawatek bijil ti panwan. Urija nga, nu sawatek bjel ti sungut. Payuna ngaranya, nu sawatek bjal ti tu(m)bung; baga ja ngaranya, nu sawatek bjal ti suklas wanita. Lawasnya sakeng raka, satus tahun. Nihan sinangguh caturmula ngaranya, ling sang pandita.

18.Caturwirya
Nihan sinangguh caturwirya nga. Ka: suka ma ngaranya, ini byaktana: dipake geurah; sugih ma dipake beu(ng)har; suka ma geurah, nga, dipake kadatangan. Wirya ma ngaranya /17r/ dipake mere maweh, ka nu jauh, ka nu deukeut, ka kulakadang baraya. Yata sinangguh caturwirya, nga. Kayatnakeun ika, haywa pinintuhu sang sewaka darma.

19.Caturkalepa
Nihan ta kaleupaseunana, nga. Hana ta sanghya(ng) nermala catur kalepa ngaranya. Ini byaktana, upamana: janma tani, purna, swadanta, (lastare).
Tani ma ngaranya, paka dibuat nadap masang nawara, cwacwaoan, pepelakan, ya tani ngaranya. Puma ngaranya, hanteu dibwaga kahiwangan, katiwasan, hanteu ditwah cara purih, ya purna ngara(n)na. Suda(n)ta ma ngara(n)na, hanteu katebus kapihalang teguh utang, ya sudanta, nga. Lastare ma ngara(n)na, janma banua, hanteu dibwaga kasakit, hanteu dibwaga kabengkeng, ya lastare ngaranya. Nihan sinangguh catur kalepa ngaranya, ling sang pandita. Saki /16v/ tu na k6(n)cakeuneun sang sewaka darma.

20.Trikaya Mandala Parisuda
Ini ma ina na katuhukeuneun nu dipajar trikaya, nu dipajarkeun puhun ning hayu, tangkal ning e(n)dah ta. Hana t.i sanghya(ng) trikaya ma(n)dala parisuda ngaranya, ling mah;i pantadita.
Tri ngaranya telu, kaya ngaranya pamageuh, mandala ngaranya sarira, suda ma ngara(n)na a(ng)geus kanahwaan. Tuhu trikaya ling sa(ng) pandita, trikaya ning Iwaka lawan para. Ndya ya sinangguh trikaya ling sang pandita? Nihan silwirkeunya: "Kadyangganing manik kanarga, lawan manik sawestra, lawan mas kanaka jati rupa/

Nihan sanghya(ng) tri rahayu ngaranya. Nihan lwirnya: Hana nana pasanta, sabda pasanta, budi pasanta.
Ya sinangguh ulah rahayu. Ini byaktana ulah rahayu: umun bakti, atwang ateuang, takut jabat, kwacwap beteoh, e/16r/met imit rajeun leukeun, paka predana. Ya ulah rahayu, nga.
Sabda rahayu ma, sarseh saneh, haat heman peswak karuna, ngaleugeut necep, muperuk ngulas ngala angen, sakwaeh sabda kreta, ya sinangguh sabda rahayu, nga.

Ambek rahayu ngaranya, lihih pirpir caang ahtrah, lega buruan, pa(n)jang tajur. Geus ma dipigima na baksadi, danadi, wastradi, kaneyadi. Ya caturpunya, nga. Ti ina ma humeneng budi, herang tineung, cipta loganda, budi rahayu, diga manik inisuhan, kadi banu di ron sulang, sawet na hdip na rampes ngara(n)na. Yata sinangguh trikaya mandala parisuda ngaranya, ling sang pandita. (3)

21. Caturrahayu
Ini ca(tur)rahayu ngaranya. Silwakanya nihan: "Mas pirak kivamala hi(n)ten." /siloka 8/
Kalinganya: (Mas ta ma ngaranya), sabda tuhu tepei /15v/ b(e)ner. Byakta pancaksara. Pirak ta ma ngara(n)na, ambek kreta, ywagya rahayu. Kwamala ta ma ngara(n)na, geui(ng) na caang padang, herang lega lwaganda, angen- angen(n)a. Hinten ma ngara(n)na, cangcing seuri semu imut semu guyu, rame ambek.
Ini artana deui. Nu kangken mas ta ma, na kanaka jati rupa. Nu kangken pirak ta ma, na manik sawestra. Nu kangken kwamala ta ma, na manik nirguna. Nu kangken hi(n)ten ta ma, na kanaka santangwa. Yata sinangguh caturrahayu, nga.

22.Dasasila
Ini ma ina hayu na temen, dingaranan sanghya(ng) dasa sila. Dasa ta ma sapuluh, sila ta ma ngara(n)na guna. Byaktanya nihan: swatra, caksuh, gema, jehwa, wak, tewek, pani, pastra, payu, pada. Yata dasasila ngara(n)na.

23.Dasamarga
Ini dasamarga ngara(n)na. Swatra ngaran ning talinga. Apa wisaya ning talinga? Sing hala sing sa /15r/lah(a)ken [na], ya hayu reungeuakenna. Caksuh ngaraning mata, sing hala sing salahaken, ya hayu twatwana ken. Gema ngaraning irung, sing hala sing salahaken, sing hayu ambungaken/ Jihwa ngaraning lidah, sing hala sing salah(a)ken[na], ya hayu rasaaken. Wak ngaraning sungut, sing hala sing salahaken”, ya hayu sabdaaken. Tewek ngaraning kulit. Apa wisaya ninj; kulit? Sing hala sing salahaken, ya hayu presaaken. Pani ngaraning tangan. Apa wisayaning tangan? Sing hala sinj; salahaken, ya hayu gamelaken. Payu ngaraning tumbung, sing hala sing salahaken, ya hayu isingaken. Pastni ngaraning purusa, apa wisaya ning purusa? Sing hala sing salahaken, sing hayu uyuhaken. Pada ngaraning suku. Apa wisaya ning suku ? Sing hala salahaken, Ya haya lakuaken. Ya dasaramrga /28/ ngaranya.

24.Dasaindriya
Ini ma dasaindriya, nga. Swatra indriya, haneng talinga. Sanika (ri) pananta, kurungan sang hyang atma, pametuan ikang hdap.

Caksuh indriya haneng mata. Sanika (ri) pananta ya karana sanghyang atma, pametuan nikang hdap, manwa (ng) twan rupa warna paknanya.

Gerna i(n)driya haneng irung. Sanika (ri) pananta, karana sang hyang atma, mangambung pak(eun)nanya, pam(e)tuan ni[ng]kang hdap.

Jihwa i(n)driya haneng lidah. Sanika (ri) pananta, ya karana sang hyang atma, ngarasa sadrasa pakeun(n)anyii pametuan nikang hdap.

Wak i(n)driya haneng tutup. Sanika ri pananta, ya karana sang hyang atma, manabda pakeu(n)nanya, pam(e)tuan nikang hedap.

Tewek i(n)driya haneng kulit. Sanika ri pananta, ya karana sang hyang atma, pamrasa paknanya, pam(e)tuan nikang hdap.

Pani /28r/ i(n)driya haneng tangan. Sanika ri pananta, ya karana sang hya(ng) atma, magamel paknanya, pametuan nika(ng) hdap.

Payu i(n)driya haneng leut, sanika ri pananta, karana sang hya(ng) atma, [pametuan nikang hdap] manghetut pak(eun)nanya, pametuan nikang hdap.

Pastra i(n)driya haneng purusa, sanika ri pananta, ya karana sang hya(ng) atma, pak(eun)nanya pasuklas wanita lawan mangeuyeuh, pametuan nikang hdap.

Pada i(n)driya haneng suku. Sanika ri pananta, ya karana sanghya(ng) atma, lumaku pak(eun)nanya, pametuan nikang hdap. Yata sinangguh dasasila nga.

25.Dasapangaku
Ini dasapangaku ngara(n)na, inakunya ata yn pangrungunya, panwan(n)ya, panga(m)bungnya, pamastunyn, pawisanya, pangitnya, panguyuhnya, panglakunya. Hana san/ mangaku, hana sang mangreungeu, hana sanghya(ng) manik kumangbang /27r/ ya dasapangaku ngara(n)na.

26. Dasautama
Ini dasautama ngara(n)na. Byaktanya nihan: hana swatrah, hana reungeu, hana sang mangreungeu, hana utama. Hana caksuh, hana tumwan, hana sang tumwan, hana utama. Hana gema hana (panga)mbung, (hana sang mangambung), hana utama. Hana jehwa, hana rasa, hana sang mangrasa, hana utama. Hana tuturaken, hana sabda hana sang manabda, (hana utama). Hana tewek, hana mresa, (hana sang mresa), hana utama. Hani pani, hana gamel, hana sang manggamel, hana utama. Hana payu, hana ngising, (hana sang mangising), hana utama. Hana pastra, hana nguyuh, (hana sang manguyuh), hana utama. Hana pada, hana laku, hana sang manglaku, hana utama. Yata sinangguh dasautama, nga.

27.  Dasapasanta
Ini dasapas(an)ta ngaranya, byaktanya nihan: dana, sila, santi, wirya, (byana), prana, karuna, mudita, mestri, upeksa. Ka: dana [di/du] ngaranya, mangka ngeunah tineung ka nu reya, wi/27v/hikan twah. Wirya ngaranya, wri teher duga- duga, pri mi guna na pirampeseun. Byana ngaranya, nahwa di tineung di maneh. Prenya ngara(n)na, useun ngalaan pimalaeun di sarira swarangan. Bengkeng geui(ng) na dek mitineungkeun maneh, deung mumul nieun pirisieun sakalih. Mudita ngaranya, hanteu lipi dipikabisaeun nu reya. Mestri ngaranya, nahwa guna rahayu, pakeun ngeunah tineung ka nu reya. Upeksa ngaranya, teu bengkeng, ku gwac6 ku rampes. Yata sinangguh dasapasanta ngaranya.

28.  Dasabumi
Ini ma inana pigunaeun temen, nu dipajarkeun dasabumi. Nihan silwakanya: Agem rahayem gunyam, tivah titane halem, kurruwati kusalah mahat, gawayaken ika kusalah wisesa /Siloka 9/ Kusalah wisesa [ne] ngaranya, asih /26v/ bakti, greyatna, gwarawa duga-duga, santa karana, anumwada, anumana, alemba ateuang. Yata sinangguh dasabumi ngaranya.

29. Dasawisesa
Ini dasawisesa ngaranya. Artanya nihan: Sanghya(ng) swatra tan kareungeu, apa(n) sira sang mangreungeu, sang hya(ng) tanpa kareungeu. Hyang caksuh tan katwangtwan, apan (sira) sang ma tumwan, sang hya(ng) tan katingalan. Hya(ng) gerna tan kaambung, apan[a] sira sang mangambung, sang hyang tanpa kaambung. Hya(ng) jihwa tan karasa, apan sira sang mangrasa, sang hyang tanpa karasa. Hya(ng) wak tan kasabda, apan sira sang manabda, sang hya(ng) tanpa kasabda. Hya(ng) tewek tan kapresa, apan sira sang nga mre(sa), sang hya(ng) tanpa kaprasa. Hya(ng) pani tan kagamel, apan sira sang manggamel, sang hya(ng) tanpa gamel. Hya(ng) payu tan kaising, apan sira tan mangising, sang hya(ng) tanpa kaising. Hya(ng) pastra /26r/ tan kauyuh, apan sira sang manguyuh. Hya(ng) pada tan lumaku, apan sira sang malaku, sang hya(ng) tanpa kalaku. Yata sinangguh dasawisesa nga.

30. Dasa Mahawisesa
Ini ma dasa-mahawisesa, eta: Sang hya(ng) swatra inawakanta, mana wisesa ku nu maha wisesa, eta. Sang hya(ng) caksuh inawakanta, mana wisesa ku nu maha wisesa, eta. Sang hya(ng) grena inawakanta, mana wisesa ku nu maha wisesa, eta. Hya(ng) jihwa inawakanta, mana wisesa maka nu maha wisesa, eta. Hya(ng) wak inawakanta, mana wisesa ku nu maha wisesa, eta. Hya(ng) tewek inawakan ta, mana wisesa ma, ku nu maha wisesa, tan w(e)nang wisesa, eta. Hya(ng) pani inawakanta, mana wisesa ma, ku nu maha wisesa. Hya(ng) payu inawakan ta, mana wisesa ma, ku nu maha wisesa /25v/ [sa], tan hana wisesa, eta. Hya(ng) pastra inawakanta, mana wisesa ma, ku nu maha wisesa [ma, ku nu maha wisesa], Hya(ng) pada inawakanta, mana wisesa ma, ku nu maha wisesa, tan hana wisesa, eta. Yata sinangguh dasa(maha)wisesa nga.

31. Dasatankawisesa
Ini dasa(tan)(ka)wisesa ngaranya. Artanya nihan: Tan hana swatrah, tan hana inawakanta, tan hana pina[h]ka papanta. Tan hana caksuh, tan hana inawakanta, tan hana pinahka papanta kalesanta. Tan ha(na) gerna, (tan hana inawakanta), tan hana pinah kapapanta. Tan hana jihwa, tan (hana) inawakanta, tan hana pinahka papanta. Tan hana wak tan hana (ina)wakanta, tan hana pinahka papa kalesa ta. Tan hana tewek tan hana inawakanta /25r/ tan hana pina[h]ka papanta. Tan hana pani, tan hana inawakanta, tan hana pina[h]ka papanta. [Tan hana inawakanta, tan hana pinah kapapanta] Tan hana pastra, tan hana inawakanta, tan hana pina[h]ka papanta. Tan hana pada, tan hana inawakanta, tan hana pina[h]ka papanta, kabeh.
Ka: tan na reungeu, tan na rupa, tan na ganda, tan na wasta, tan na prasa, tan na guna, tan na pangan, tan na ngenum, tan na prasa, tan na kahyanya kabeh. Yata (da)sa -tan kawisesa ngaranya.

32. Caturmulia, Caturutama
Muwah nihan pawerah mami sang sewaka darma. Hana ta sang hya(ng) caturmulia ngaranya, ya caturutama nga. Artanya nihan: Pina[h]ka parahu, pinaka banawa, pi/24v/na[h](ka) bahetra, pinah(ka) jwang.

Nu ka(ng)ken parahu ta ma, na ulah pasanta. Nu ka(ng)ken banawa ta ma, na sabda pasanta. Nu ka(ng)ken bahetra ta ma, na ambek pasanta. Nu ka(rig)ken jwang ta ma, na geui(ng) atisti pasanta.

Sira ta sa(ng) sida jati ngaranya, sang ywagiswar.i ngaranya, sira ta sang pandita ngaranira, sira sang wiku ngaranira. Yata sinangguh caturmulya. Yata caturutam.i ngaranya.

33. Caturnermala
Ini sang hya(ng) caturnermala ngaranya. Ya sang hya(ng) manik nermala suda ma h(e)neng, sang hya(ng) manik nermala suda ma li(ng)lang, sang hya(ng) manik nermala suda ma putih. Ya sang cita nermala.
Nihan muwah kayatnakna, hana ya wwat ning ra(m)pes ngaranya, ya sang 6(n)dah larangan, ya sanghya(ng) hayu.
Ini kaleupas(eun)nana ngaranya, sanghya(ng) nirmala, ya caturmwakta ngaranya, leupas, lenep, mwaktah, /24r/ hilang. Yata caturm(w)aktah ngaranya. Ya ika raseyakeun sang sewaka darma.

34. Ndah Sang Hyang Hayu
Ini sad 2, artanya NDAH SANG HYA(NG) HAYU, KA. TA, A. Nu NEUN ta ma, upamana ra tuhu mihdep, umangm angen sabuatna di sang hya(ng) singasana, bjal tiint pangatistian, yata NEUN ngaranya. [I] Nu DAH ta ma, mwanj; tarahan. Nu SANG ta ma, basana swarangan, tan hana karonyit nguni, katelunya wirehan. Basana HYANG ta ma, urut ti heul.i Basana HAYU ta ma, basana hampang, kadi ku pusuh kacli kapuk, sarirana. Yata ma 2 nya nu rampes. 7. 2. Yata sany; aronge.

Ini ro (2) artana: basana lanang h(i)ji, wad wan h(i)ji, ro (2), nga. Tri artanya, inana Prebu Rama Resi (3). Lima artana Brahma, Wisnu, Iswa /23v/ra, Mahadewa, Siwah; Sang Kara, Garga, Mestri, Purusya, Patanjala; I(n)dra, Yama, Baruna, Kwawera, Besawama. Yata paficadewata ngaranya. Pitu artanya, saptapatala, saptabwana, saptaswarga, saptasunya, kanisreyasan. Yata kalepa carita ngaranya (7).

35.  Tigaajnana
Ini tiga nu reya ngara(n)na, tiga paksa (3), tiga anawasta (3), pangajnanaan (4), anana ginaway (4). Ini bayu sabda hdip, di nu reya, nu nali wreta di bwana, nu niluman ka kayu ka batu ka lemah ka cai, ka sarwwa tumuwuh, ka sarwwa satwa (3). Ini tiga di sang pandita, ngara(n)na, tiga sadana. Tiga ta ma telu, sadana ta ma drebya (4). Ini tiga tepet ngara(n)na. Ini A, ini NA, ini NA. Yata sinangguh tiga tepet basa ngara(n)na.
Ndya kapangguhan ikang tiga ri sang pandita? /23ry Kasih hana ranak dewata sang ulun, ri kapangguhan nikang A, nikang NA, nikang NA?

AUM. Nihan ta! Kami tula beda rumuhun. Pangawrahan ta ri tepet ning tiga. Apa kari ngaran nikang wungawari, srigading, aswaka? Tuduh denta, tu(ng)gal kariya.

AUM. Beda ika pwangkulun, wungawari ata wungawari, srigading ata srigading, aswaka ata [ata] aswaka. Pwangkulun, seguh ika wuwus ta.

Ma(ng)kana tekang tiga, panula beda sarjawa, sarduga- duga, si tepet si pretiaksa.

Da nihan panula beda rumuhun. Irikang A. Apa kari masuk metu manghawan ri gema lawan ring tutuk ta? Unamana praweksanim, gunanya ngengke ra sariranta. Bayu uswasa pwangkulun. Ya tekang A ngaranya ling sang pandita.

Nihan takwanaken muwah yan terika. Apa kari ngaranya? Ikang kareungeu, denya kari geureuh heter, nikanj’, sarwwa janma /22v/ Apa kari ngaran ling ta? Sabdii pwangkulun. Ya tekang NA ngara(n)na ling sang pandita.

Nihan takwanaken muwah, [nihan takwanakne muwah | taya wre kariya. Aparan nika tinekaken ta? Ri wekas nikan;, bwana: lwar, kidul, kulwan, wetan, sakedap humaUwat ri tasik, les lung ngiceup teka muwah. Apa kari ling ta anaku? (hdap pwangkulun).Ya tekang NA ngaranya ling sang pandita.

Yata matangyan sinangguh bayu sabda hdep ngaranya, nu gelar di bwana. Yata sinangguh tiga sadana ngaranya, ya panekaken nikang rat pina[h]ka adelan, nikang sarwwa ja(n)ma kabeh.

Ini nu wreta di sarira. Bayu pina[h]ka hurip, masuk metu ring rung ta. Yata pina[h](ka) uswasanta. Ya sinangguh tepet bener, pretyaksa. Yana temen ra sarira ngaranya. Sabda ngaranya, ikang sabda, ya pina[h]ka pangwastu ri hala hayu, pangaranan ri swara byanya, ya pina[h]ka wuwusta. Hdap ngaranya, ikang hdap, pangangen-angen ta ri madwah maparek.

A ma ngaranya i/22r/kang bayu, NA ma ngaranya ikang sabda, NA ma ngaranya ikang hdap. Pangeusi nika tiga AJNANA, nga. Purba paksa sang pandita. Apa desanakeun? Tiga ta ma telu, ajnana ta ma nu kasampeuran. Ya ngaran sang maha wisesa (5).

36. Ajnyuana Jati
Ndeh ya sinangguh ajnana jati ngaranya. Tan kaw(e)nang wineh hanak ri sisya, tan kaw(e)nang ginaway ga(wa)y. Ajnana ta ma, jati ta ma, puhun nu wisesa (4).
Ini kamulyan, pawwatan suka lawan duka, enak (lawan lara). Yata matangyan wwit ning sakti lawan bisa; wwit ning kinateuangan; wwit ning kinahanan; wwit ning sinembah ring sang pandita, ri hana bayu sabda hdap, ri sariranta. Yan na hilang ikang bayu sabda hdap, ri sariranta.
Mari sinembah, maring pinuja[p] ngaranya, ikang hdap pina[h]ka hdap. Ning prena, wicitra ikang hdap. Yata tepet /35v/ bener ngaranya. Ya na temen pretyeksa ri sarira ngaranya. Yata sinangguh (tiga) t(e)pet ngaranya. Tiga ma telu, tepet ta ma ngaranya wisesa.

37.  Katunggalan
Ini katu(ng)galannana. Nu tepet ta ma ya pangangen- angen madwah maparek sakalahuprabnya. Paranya: tan kasukeran[an] deneng suker, ya tumepi ri andabwana, swargapatala; tan katingalan deneng wengi.
Yata sinangguh bwangbwang bwatwas bungbang leupas. Nu na [nu na] tepet, nu rasti sing sakaharepnya, lunga tan kinawrehan? Apa ngaranya, mangkana?

AUM. Angen-angen pwangkulun. Ya tekang sanghya(ng) (a)jhana, ling Sang Pandita. Yata patu(ng)galan tiga tepet. Tini(m)palaken reuseu maka yata wangkeuy ngaranya. Yata ma(ta)ngyan wwit ning mulya temen, Sanghya(ng) ajnana wisesa /35r/. Ndya Iwimya sinangguh mulya temen? Nihan upadyanta: kadyangganing kadatwan mesi mas manik dwadwat muliya raja ywagya, tuhu mulya ika kabeh, nihan ri hana sang hya(ng) bayu sabda hdep. Nihan ajnana ri sariranta.

AUM. Tan hana waneh sanghya(ng) ajnana ni mwamah mabayu, masabda mahdap, sang hya(ng) ajnana wisesa. Kalinganya: rahasya de ranak sang pandita.

AUM. Bagyata mangkana.

38.  Bayu, Sabda, Hidep
Nihan sabda mami bananta prina. Hana bayu sabda hidep, rika ta anaku?
AUM. Hana pwangkulun. Katwan ya denta? Taham pwangkulun. Yata ki sumengguh hana, aseng karasa kapre(sa), ka bwana, lawan sarira.

Pwangkulun tuhu ika yan mangkana. Hana sabda ta? Hana pwangkulun. Tuhu ika yan mangkana, katwanya ika sab/29r/da denta? Taham tan katwan, pwangkulun. Yata sumeguh hana, sakareungeu. Hana bwana sarira, pwangkulun.

Hdap hana ta ri kita? Hana pwangkulun. Katwan ya denta? Ta hana tan katwan nika pwangkulun. Yakti ta sume(ng)guh hana. Si kareungeu, angen-angen madwah maparek hana ring bwana, lawan sarira, tuhu kita wre yan mangkana. Yata matangyan sinangguh sang hya(ng) suksema, pretyaksa, langgeng hana sarira, lawan nikang rat tan hana waneh.

Ini wra di bayu sabda hdap. Seng ning bayu sabda hdap (2), katuduhan ning bayu (6). Ini panca bwataji, (5), panca i(n)driya (5), warah deh wilang (2), paramarta (4), parama kewalya (4), astagara (7), wuku anana, I, kisinan, (7), anen i(n)driya (3), ganal alit (4). Sama(ng)kana wukuan ning ajnana kwaehnya/29v/. Kayatnakeun sang sewaka darma.

Ini tambeuh ngaranya (2). Kawiku na [re] pangaran, pangaku, deung ngacarya. Nihan kayatna-yatna ka sang mamet hayu, sanghya(ng) ajnana.

Mana drebya sang madrebya, mana tan pina[h]ka drebya. Kadyangganing bwaga, paribwaga, (rupabwaga). Anendra ya sinangguh bwaga, (paribwaga), rupabwaga.

Nihan sinangguh. Bwaga ma pangan inum; paribwaga mil hulun kuri, kebwa sapi sing ma wnang-wnang; Rupabwag.i ma, mas manik dwadwat malit raja ywagya, ya bwasana sanj; dewa ratu.
Drabya ma, ajnana wisesa, pina[h]ka hayu, pina[h|k.i busana wastu sing wwang. Nambeuh ranak sang pandit.i Tetesaken ning waraheun. Irikang sinangguh wastu sing wwang ngaranya.

AUM. Nihan ma war ah ri kita. Wastu sing wwang ma ngara(n)na. Ikang sang sat hana, tan hinanaken. Yata puhunya; yata wwit sangkan paran ngara(n)na; yata wwit jati /30r/ suda ngara(n)na; ya puhun ambu lawan ayah ngaranya, yata sina rahasya; yata darma maha ngawisesa, nga, nu manghanakeun sarwwa kraya rikang Iwaka; yata manggaway tan ilu ginaway; yata matangyan na sastra gurutrah swastra, nikang syanu ngaranya.
Ka: na sang sastra, tan katemu dening sastra lawan, prana. Na gurutrah maka imaringun, nu disiar ta ja kasurupan kalanggihan, tan kaw(e)nang inupaken, tan kaw(e)nanj pinitengenaken ri sang guru. Na sastra putrah juga. Hana tan hinanaken na barya, na putrah na ba(n)du bih, na matah, n.t pitem swatrah.

Ka: na barya, tan parabi; na putrah, tanpa anak tanpa putu; na matah, [natah] na pitem swatah, tanpa bapa, tanpa ibu, awis mretis.

Sira ta manwan tan katwan, wre tan kinawrehan, ma sarira tan sinarira e/30v/n, mabayu tan binayuan, masabda tan sinabda, mahdap tan tinihdap. Parega taju ta m(e)tu lawan sariranya, bayu sabda hdapnya, ri gebawasasa, ri wratinya, sawetunya, ri heng, inaranan ta ya syanu.

Yata matangyan sanghya(ng) meweuh ngaranya, syanu waneh, anti-anta punggung nika Iwaka, lawan sang rat. Tan wrah ri bapa ibu nikang sabwana, lawan anak nikang Iwaka, syapa ta sira wihikan, sang pandita, juga tan hana waneh.

AUM. Ranak sang pandita, tetesakenna, inaranan bapa ibu, ta syanu.

39. Wungawari
AUM. Nihan mami asih ri kita (5).
Ini wungawari. Artanya nihan: wungawari ma kapas, warna ma ngara(n)na ka(n)teh, wri ma ngara(n)na bwaeh.

Ka: nu kangken wungawari ma sarira; nu kangken ka(n)teh ta ma, na hdap; nu kangken bwaeh ta ma, sanghya(ng) pramana.

Ka: maka panwan /31r/ hdapnya, maka dwara matany

Nu bang ta ma warna, wrah ni tinwanya ngara(n)na, dwara manwatwan ke(m)bang wungawari ika, mata gwala kila jiwa. Panwantwan ke(m)bang wungawari ika, cipta, wrah ri panwa(n)nya ngaranika. Syapa ta ya sang tumwan ke(m)bang wungawari? Ranak de(n)ta sang ngulun.

Kawikan, (3), katepet, (1), panatabna, (3), mwakta jiwa, [da/], acintya, nga, icalung, mamikul, (2), kayu mageung. Ini panca mahabuta (5), panca ganti, (5), panca mraga, (5). Samangkana kayatnakeun sang sewaka darma.

40. Wuku Sandi
Nihan sandi tebey sang pandita, mangucap wuku sandi ngaranya. Si tutur ya pina[h]ka sipat ikang bwana, lawan nikang sarwwa ja(n)ma. Yata matangyan tan salah tuwuh tan salah /31v/ rasa ikang rat kabeh, abener tumiru bapa ibunya, mwang wwattan sabwanya ikang sarwwa ja(n)ma, kabeh. Wwang manak wwang, satwa manak satwa. [1]

Nihan sinangguh tapa ngaranya, si lilang. Aparan matangyan si lila(ng), nga? Nihan lwirnya:1 ninget nira maka drabya bwana lawan sarira. (7) Mangkana tekang lungguh. A(pa) pina[h]ka rasanya? Si pageuh. Tuhu ka ri sang manwan ma pageuh ri wra, nira sakala niskala.

Apa kapageuhan nikang sang manwan ri sakala? Tan mlu misesaaken, aji mantra hungkara padkara, nguniweh gohn puja, jampa dampye. Tan ilu ata kita misesaaken[a] nikn, deni(ng) tapa brata, ywaga samadi. Tan kawacica dening gumt kabeh. Nihan kapageuhan sang manwan ri sakala. Ndyn' kapageuhan nikang sang manwan ri niskala? Haywa sira mahit wwa ilan.

41. Sembawa
Ma(ng)kana tekang pratyaksa. Apa pina[h]/32r/k.i rasanya? Sya sembawa. Apa ta kalinganya ikang sinangguh sembawa, nga?

Nihan lwirnya: wra kari ka tu(ng)gal ka nya sembawa, nikang rat kabeh. Bwana pina[h]ka bwananya, taham wrah takari sang man[i]wan. Ikang sarira pina[h]ka sariranya, taham wrah ka rika sanghya(ng) darma. Ikang gada pina[h]ka gadanya, taham wrah ta rika sanghya(ng) hayu. Ikang (warna pinahka) wamanya, taham wrah ka rikang sanghya(ng) pramana.

Irikang bayu sabda hdap. Irikang (bayu) pina[h]ka huripnya, taham wrah ka rika sanghya(ng) wisesa. Irikang sabda pina[h]ka pangwastanya, taham wrah [ha] ka rika(ng) sanghya(ng) rahasya. Irikang cita, pina[h]ka pangangen-angen, taham .. Yata sembawa ngaranya (7).
Ndya saka rika asembawa, lawan pagaway, asembawa? Nihan cetana ri tanya. Hana ya manik sawestra, sakreja paripwaraka, manik sawestra maha cintya sang manwan, y.t pinah/32v/ka ame(ng)-amengan sanghya(ng) darma.

Ndya sinangguh manik sawestra, sakajar paripwaraka -ngaranya? Ikang hdap. Apa manik sakajar nu wide ngaranya? Ikang tutur. Ndya ya manik sawestra sakajar maha cintya ngaranya? (Ikang) sang manwan. Yata sinangguh tiga rahasya basa ngaranya, tan kapangguh rahasya di sang pandita, de nikang sewaka darma.

42. Tigarahasya
Nidya sinangguh tiga rahasya? Bayu sabda hdap. Ikanj; sinangguh tiga rahasya. Taham tiga sadana ngara(n)na.

Ka, apa ya sinangguh tiga rahasya ngaranya, ri mah.i pandita?

AUM. Nihan lwirnya: nya hdap nya tutur, nya sanj> manwan, yeka wwet ning sembawa ngaranya. Apn byaktanya? Ika wwat ning sembawa pwangkulun. Nihan dras[da]ta i riya. Kadyangganing pa(n)jut, dilah lawan teja. Tugal ka nika pwangkulun, ikang dilah lawan teja. Taham gih tan hana mangkana dudu dilah dudu teja, apuy. Atasih sangka ri a/33r/puy ikang dilah lawan teja, ning apuy paranya p(e)jeh, mulih[ha] ring sangkanya, pejah jatinya.

Apa byaktanya? Pasang ikang panjut muwah. Bar ta ya murug angajeg parega(t) jati nika. Mijil ning kang dilah, bjal ning kang teja. Ma(ng)kana ta ya pejah. H(eu)leu nikang dilah lawan teja, paregat h(eu)leu. Mangkana hdip lawan tutur, nguniweh sang manwan.

Apa ta sinangguh apuy ngaranya? Sanghya(ng) pramana. A(pa) pina[h]ka dilah? Ika cita. Apa pinaka panwan(n)ya mwang tejanya? Ikang sandi. Ka, na hdap tutur sang manwan. Yata sinangguh wwemta ning sembawa ngaranya. (3)

Ini pangakuna: Kadyangganing sang cit(r)akara, wrab lawan panuli, kadyangganing gangsa lawan malam, nguniweh sung saleka.

Ka: na hdap na tutur, na sang manwan. Yata sinangguh pangaku sembawa ngara(n)na, I.
Ini ka, dudu apuy. Apa ta byaktanya? Pasang ikang pajut, na, tunwankkeun sumbunya, bar ta ya dulah ikang ngadeg muru/ 33v/ g, angadeg satuduhan gengnya.

Yata dilah ngaranya, ika abrar humibek keng ramah, teka teja ngaranya. Lumeng ikang sakusnang kunang ikang brang ri tu(ng)tung sumbu. Yata apuy ngaranya.

Nihan byakta nikang apuy yan dudu dilah lawan teja, maring dipa ra nikang dilah lawan teja, mari sunya taya kariya, taham pih tan hana mangkana.

Apa ta ling nira kabeh, mari ri sunya taya, ta(ha)m pih tan hana mangkana. Apa ling nira kabeh? Mara ri sunya taya, lawan tejanya, mwang apunya, ling sang wiku waneh, taham pih ling sang pandita, haywa kita mangkana.

Ndya para nikang dilah lawan tejanya, mareng wastuanana, nga? Kadyangganing hantelu, kadyangganing wiji ambawang, kadyangga ning kang merang, kadya(ng)ga ning masawah-sawah, kadya(ng)ga ning bunga lawan, ngaranya. SA. A.

Yata sinangguh ywaga batara ngara(n)na. Ini guna na maha ta. Ini basa ni wi /34r/sesa. Haku, ngara(n)na, aing sang sathana, tan hinanakeun, sang swatrah manggaway tan nilu ginaway, aapatna aku pramana tan kapramanaan, aku wisesa tan kawisesaan. Yata senangguh tiga rahasya wisesa ngara(n)na (7).

43.  Kaleupaseun
Ini panatabna ngara(n)na, bwana ma ri adarana, sarira mu ri astana, bayu ma ri hunap, sabda ma ri dipipangwastu. Hd.«|> ma niya ginaway, tutur ma ri pagaway, sang manwan nut riya magaway. Niruktinya ling arya pandita. ri.

Ini pamupulna ngara(n)na, hedap ta beuteung dijieun, tutur beuteung dipipa(ng)niyeun, sang manwan beuteuu>; n(i)yeun. Yata sinangguh pamu(pu)l ngara(n)na [4],

Ini pamulasna ngara(n)na. Hdap ta mangku beuteuii); dijieun ku eta, tutur mangku na beuteung nieun ku ina, sanj’ manwan manana maka b(eu)teung nieun ku urang. Yat.i sinangguh pamulasna, nga.

Ini astitina ngara(n)na. I. Tan katwan ika, kahdap ginaway lawan /34v/ pagaway nguniweh sang magaway, apan suschm ikang hdap ma nya ginaway, adrasya ikang tutur, maiyi ginaway, acintya sang manwan. Yata sinangguh pangaslili.m ngara(n)na. Ikang tiga rahasya ngara(n)na [4].

Ma(ng)kana tekang kaleupaseun. Apa ta pina[h|k.i rahasyanya? Magaway. Yata sinangguh pangatistian, nga.

44. Si Krataka Laean Si Dum
Ikang sikrataka lawan sidum. Kalinganya: wruh nira pagawaynya, wruh nira mangduman gaway nira ri sakala niskala, ikang sang manon.

Apa upadyanta kadya(ng)ganing pa(n)de mas teka ta sang makwakwan? Paga(wa)yaken ning ulun sesiran lawan inget-inget. Sumada ta ya sang pa(n)de. Huwus tumi(ng)ga) tumi(ng)galaken pagaway ning ulirn, huwus tinarimaken, dening pina[h]ka ngulun, ri kalulanya, mari ta ya byapara dening pina[h]ka ngulun, alawas guna katingal dening ngulun. Lunga ta /42v/ sang makwakwan, amet ta ya pa(n)de waneh.

Muwah mangkana sanghya(ng) pramana, mari gumaway ikang cinta kara, mari pagaway ikang tutur sang manwan, mari ma drabya kabeh. Yata matangyan kaduman, nga. Manghingan tan kahinganan, ri gaway nira sakala niskala, kalinganya. Nihan sinangguh kaleupaseun ngara(n)na ling sang pandita. U.

45. Tangkes
Mangkana tekang tangkes, nga. P6t nusa ning tuhu, tan pabalik madwah. Apa upadiyanta? Kadya(ng)ga ning sapu hada, makwaeh ngaranya. Yata kasigenan ning suh tunggal Iwa mangkana tekang wuwus kabeh.

Ya sanghya(ng) wisesa, sira magaway pina[h]ka rasanya ri pretyaksa. Tuhu tekang sang manwan wrah irika si wuilan, pina[h]ka papanya irikang lu(ng)guh. Tuhu tekang sang manwan, wruh rika si tresna, pina[h]ka papanya, Si nir' tresna pina[h]ka wisesanya irika tapa. Tuhu ya tekang sang manwan wruh ri si /42r/ lupa, pina[h]ka papanya. Si tutur pina[h]ka wisesanya, irikang sandi. Iyawat ikang sang manwan milu irika kabeh, yawat apapa yan mangkana. Yata kayatna-yatna sang sewaka darma, ling maha pandita (2).

Nihan tebey ning tulis ngaranya. Apa tinuduhnya d6 mi it sang pandita ri tebey ning tulis? Nir sangsaya duga huwim A(pa) pina[h]ka rasanya? Nihan otwat ning tangan keri, tuli-. manggwang ka lepa-lepa ning (tang)an, iya ta leungeun, ngn Tan hana kakarangannya, tan hana luput ikang kari tang.m gaway (2).

Nihan kapi(ng) dwa ning tulis, nga, alwamya nihnu byaktanya sabda sang kiriman. Ya pina[h]ka seng sail)-, pandita. Apa tinuduhnya? Nihan gwalaka li wiji.

Ka, laku ning hurip laku ning wuwus. Ka, laku ning built laku ning wrah. (Kalinganya), laku ning sandi laku ning cita Mangkana ta sanghya(ng) pramana, lawan sanghya(ng) wisesa, tu(ng)gal /41v/ lawan rahasya, yuga patparega jatiny a, tan wikanya, ning kalepa juga huwus, pinahka ranya kapi(ng) dwa ning tulis, ling sa(ng) utama pandita, kayatna-yatna sang sewaka darma (2).

Nihan kapi(ng) tiga ning tulis, tebey sang pandita, mangucap rahasya. Purwwa sanghya(ng) pramana, ye(n) na wrahnya wak nira. Yata sanghya(ng) darma, wisesa. Yata leupasnya sakeng sarira. Tan pawak bayu sabda hdap, nguniweh sunya taya paramartka lilang h(e)neng narawarana. Yata sinangguh darma ligeng haneng sarira.

Ni(han) tyaksa dumilah kuminar tan kapademan ri rahina kulem, lawan sakala niskala. Tinwanaken, wastu sang pandita, ner sandeha ta kita duhuwus, pina[h]ka rasanya ri kapitiga ning tulis. Kayatna-yatna sang sewaka darma, ling sang ywagiswara.

Nihan sinangguh kalakar e/41r/pat, nga. Ka: hurip, pah, turn bipari, ta. Nihan pina[h]ka kahananna sang maniwan ri sakala niskala wastu, tinwannaken sang pandita, ri sang sewaka darma, sarira ganal ngaranya, si pad, an wan ta kit.i sarira kincit, mantra sakedap pakatwenan, hana ta sarir.i su(k)sema. Yata sinangguh turn ngaranya. Iya ikang pina[h]k.i w(y)akta pangimpian, hana sarira lingla, yata sinangguh wiparita ngaranya. Li na sunya taya paramarta. Nihan nikang kala karepat ngaranya. tan awakan n(i)kang sang manwan, ikang hurip lawan atma, lilang hneng nirawarana, langgenj’, tunggeng ni rasa ya, mangkana sarwwa upinah rasanya ri kalakar epat, nga, kayatnakeun ika anak /40v/ ku sang sewaka darma, ling sang ywagiswara (4)
46. Rahasya Pandita

Nihan sinangguh rahasya pandi(ta) ngaranya. Apa t.i kawistananya? Nihan hana upadyanta. Kadyangganing sany, maniwan. Ri huwus nikang hayu nika sanghya(ng) premana.

Anleupasnya sakeng bwana, luputnya sakeng sarira. Makawak langgeng tutur teleng ning sandi ajnana. Apa ta langgeng ning tutur teleng ning sa(n)di ajnana?

Nihan artanya: kastre-kastre, yaba heni, suksema twanwa panabyate. Artanya, tan hana kapa(ng)guhanya, mari sang sayata kita deny a, mari melihna ta kita, sanghya(ng) pramana, mani lwalita sanghya(ng) wisesa.
Ka, tan na swaga, tar na hala, tar na hayu, tar na suka, tai na duka. Iyata rasa ning pati ngaranya, katemwan ikanj; maniwan, ri sa(ka)la niskala. Apa ta maryakeun nika hala, hala hayu, suka duka, ngeke ri bwana sarira, nguniweh ikanj; sarwwa janma kabeh. / 40r/

Ana sang hyang pramana, juga tan hana waneh. Nihan sinangguh rahasya pandi(ta) ngaranya. Kengetaken na sanj; sewaka darma, ling arya pandita (4).

47. Sabda Padesa
Nihan sabda padesa ngaranya, wekas ning pandita, mari ma wuwus ri sang sewaka darma, wekas ning ma ri mawarah ri sisya, sang guru. Wekas mari matakwan sang sisya, ri sang guru.

Andya nihan: kadyangganing manik sapast[r]ika, mangkana ta sang pandita, lawan sang sewaka darma. Yen na sampun pada wrah ri sanghya(ng) darma, kabeh, tu(ng)gal lawan sang sewaka darma, lawan sang pandita. Tunggalaken sang mawarah lawan sang matakwan. Sang pandita mari mawarah ri sang sewaka da(r)ma, mari matakwan sang ywagiswara.

Ka: lamun huwus pada wrah kabeh, lawan pramananya, kitu pada mulyanya, pada mulih ri jabnya ngara(n)na. Ya/39v/ta sinangguh sabda padesa ngaranya, kayatnakna sang sewaka darma, ling arya maha pandita (3).

KOLOFON
Ini kayatnakeun na ngara(n)na, sanghya(ng) pustaka, sasana maha guru ngara(n)na pun. Telas sinurat ring wulan kapat. Manibakeun sastra, ri Desa Maha Pawitra, ring Gunung Jedang pun. ulifi sabian nge(n)ca pun. Sang anurat bwacah nu ngaherang nibang ka(n)cana pun. Malapah hinga(m)pura, ku na sastra rocek kadi tapak yuyu ring tacang pun. Leuwih Iwangan kurang tinabeuhan kena beunang nu ireg. Pun. /39r/

__________________________________________
Disadur dari Buku:

  1. Sanghyang Sasana Maha Guru Dan Kala Purbaka. Suntingan dan Terjemaahan oleh Aditia Gunawan. Editor Agung Kriswanto – Nindya Noegroho. Perpustakaan Nasional RI-2009.
  2. Aditya Gunawa. naskah-sunda.blogspot.com Diakses 8 Juni 2018
  3. Balangantrang Blogspot

Demikianlah Artikel Naskah Sanghyang Sasana Maha Guru (SSMG) | Naskah Sunda Kuno, Semoga dengan adanya artikel singkat seperti Informasi postingan Naskah Sanghyang Sasana Maha Guru (SSMG) | Naskah Sunda Kuno ini, Anda benar benar sudah menemukan artikel yang sedang anda butuhkan Sekarang. Jangan lupa untuk menyebarluaskan informasi Naskah Sanghyang Sasana Maha Guru (SSMG) | Naskah Sunda Kuno ini untuk orang orang terdekat anda, Bagikan infonya melalui fasilitas layanan Share Facebook maupun Twitter yang tersedia di situs ini.

Iklan Atas Artikel

Iklan Tengah Artikel 1

Iklan Tengah Artikel 2

Iklan Bawah Artikel

close